20 ve 21. Yüzyılda değişen ve dönüşen dünya eğitim, kültür, toplum ve devlet kavramlarını doğrudan etkilemiştir. Bilişim çağı olarak nitelediğimiz 21. yüzyıl bu etki ve etkileşim neticesinde eğitim süreçlerini yapılandırırken yaklaşım, yöntem ve insan niteliğinde de önemli değişimlere kurumları mecbur bırakmıştır. Toplumların ve kamu kurumlarının bu tip değişkenlere hazır olması gerektiği gibi mensup olunan toplum, medeniyet ve millet gibi yapıların değerleri de eğitim sürecinde gözetilmektedir. Bu değerler aracılığı ile ilgili yapılar devamlılığını sağlayıp kendi kendilerini yeniden üretirken sosyopolitik duruma göre süreç güncellenmektedir.   Böylece eğitim hedefleri ve değerler tek çizgi halinde ama derin yapılar bünyesinde hedef kitleye aktarılmaktadır. Türk eğitim sisteminde 2000’li yıllardan sonra benimsenen davranışçı yaklaşım terkedilmiş; Yapılandırmacı yaklaşım benimsenerek öğretim programları ve ders materyalleri bu yaklaşıma göre şekillendirilmiştir. Değerler eğitimi süreçte amaç, kazanım ve müstakil başlıklar halinde ele alınmış ve MEB için ifade ettiği önem gözler önüne serilmiştir. Bu çalışmada da MEB tarafından Türkçe ders kitapları aracılığıyla formal ya da informal olarak aktarılan değerler incelenmiştir. Bu kapsamda Milli Eğitim Bakanlığının (MEB) 2019 yılında yayınladığı Türkçe öğretim programında yer alan kök değerlerin Türkçe ders kitaplarında (5, 6, 7 ve 8. sınıf) yer alma durumu incelenmiş; her bir kök değerin 5. sınıf ile 8. sınıf düzeyleri arasında geçen zamanda Türkçe ders kitaplarındaki gelişim süreçlerinin saptanmıştır. Ancak Türkçe öğretim programı bünyesinde yer alan kök değerlerden geleneksel olanlar gözetildiği; Türkiye Yeterlilikler çerçevesinde ele alınan becerileri gözeten kök değerler arka planda kaldığı tespit edilmiştir. Bu bağlamda Türkçe ders kitaplarında vatanseverlik, sevgi, dostluk, yardımseverlik gibi geleneksel kök değerler öne çıkarken pedagojik açıdan da oldukça önem arz eden sabır, saygı, sorumluluk, adalet kök değerlerinin arka planda kaldığı; kök değerlerin ders kitaplarında dengeli olarak yayılmadığı tespit edilmiştir. Genel değerlendirmeler çerçevesinde eğitim sistemimizde öğretim programları ve kuramsal içerikler güncellense de bu durumun zemine istenilen düzeyde yansıtılamadığı; sosyokültürel anlamda geleneksel reflekslerin sürdürüldüğü saptanmıştır.

Ders kitabı, kök değerler, değerler, sosyopolitik, Türkçe