İletişimde konuşucu tarafından ileri sürülen davet, istek, rica, yardım vb. söylemlere, karşı tarafın olumsuz bir şekilde yanıt vermek istemesi ile hem doğrudan hem de dolaylı şekilde ret ifadeleri oluşmaktadır. Olumsuz cevabın yıkıcı etkilerini azaltmak veya en aza indirmek amacıyla konuşucu tarafından çeşitli reddetme stratejileri geliştirilir. Bu da reddeden için üst düzey bir edim bilimsel yeti gerektirmektedir. Buna bağlı olarak, yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin bir durumu reddederken dili iyi bilmelerinin yanında sosyokültürel unsurları da bağlama dâhil etmeleri gerekmektedir. Bu bağlamda teklif, rica, davet ve öneri vb. ifadelerin reddedilmesinde de çeşitli stratejiler kullanılmaktadır. Bu çalışmada B1 düzeyinde Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin reddetme stratejileri üzerine bir değerlendirme yapmak amaçlanmıştır. Çalışmada olgu bilim deseni kullanılmıştır. Veriler, eğitim almak için Türkiye’ye gelen ve … Üniversitesi TÖMER’de Türkçe öğrenen gönüllü öğrencilerden kolay ulaşılabilir örnekleme tekniğiyle toplanmıştır. Araştırmada söylem tamamlama testi kullanılmış, öğrencilere çeşitli örnek olaylar verilmiş ve verdikleri cevaplar üzerinde içerik analizi yapılmıştır. Çalışma sonunda hangi reddetme stratejilerinin kullanıldığı, reddetme stratejilerinde kullanılan gerekçeler ve anlamları, reddetme cümlelerinin özelliği ve kullanılan bağlaçlar hakkında değerlendirme yapılmıştır. Çalışmada ulaşılan sonuçlara göre “Açıklama yaparak reddetme, seçenek sunarak reddetme ve şart sunarak reddetme” stratejilerinin daha çok kullanıldığı; 27 farklı stratejiye yer verildiği; %59.3 oranında olumsuz anlamlı stratejiye yer verildiği; reddetmenin en çok zorunluluk, alışkanlık, kişisel tercih ve meşguliyet nedeniyle yapıldığı; reddetme ifadelerinde en çok ama, ve, çünkü bağlaçlarının kullanıldığı ortaya konulmuştur.

Yabancılara Türkçe öğretimi, reddetme stratejileri, B1 düzeyi, söz edimleri